Chronisch ziek en dankbaarheid beoefenen? Dat kan!

Bijna tien jaar geleden kreeg ik de eerste klachten: een lichte trilling in mijn linkerhand. Eigenlijk meer in enkele vingers van mijn linkerhand. Gisteren ging er een schok door mij heen, ja, ik schrok! Ik zat nog wat na te denken over het proefcollege aan de Radboud Universiteit dat ik zojuist had gevolgd. Een proefcollege over zingeving en spiritualiteit in de zorg. Als lid van de Patiëntadviesraad van de Dienst Zingeving en Spiritualiteit (voorheen de Dienst Geestelijke Verzorging en Pastoraat) ben ik bij een werkgroep betrokken en daarom mocht ik als waarnemer het proefcollege volgen en waarderen.

Een schok, ik schrok! Vrij kort na elkaar ontving ik, van twee voor mij onbekende afzenders, een behandelplan. Een behandelplan voor mijnheer Van den Berg, 49 jaar, ziekte van Parkinson. Al vrij snel sloeg de schrik om in nieuwsgierigheid omdat het afkomstig was van twee groepjes studenten die mijn levensverhaal bij de keuzecursus Narratieven in de Geneeskunde gebruikten voor het behandelplan dat zij moesten schrijven en vervolgens twee weken lang ook moeten. De mens achter de patiënt en de impact van een chronisch-progressieve ziekte met daarbij horende behandeling maakt het voor hen ook meer tastbaar.

Kort daarna bracht, vergezelschapt met een lichte plof, de postbode langs. Het OK-verslag met röntgenfoto's naar aanleiding van de heupoperatie van 1 maart jl. werd gebracht. "Het kraakbeen van de kop van de heup was ernstig aangedaan" zo luidde het verslag. En zo mijmer je verder. De ziekte van Parkinson: bijna 10 jaar. Scoliose en heupdysplasie, 49 jaar. Met die laatste twee genoemde twee aandoeningen ben ik meer geplaagd dan de eerste. De ziekte van Parkinson heeft overigens de grootste impact want daardoor ben ik uiteindelijk arbeidsongeschikt geraakt.

Je zou er verdrietig en somber van worden. Toch!? En dat ben ik ook echt wel. Dat verzwijg ik niet in mijn blogs! En juist gisteren tijdens proefcollege krijg ik te horen hoe goed ik omga met het leven ondanks de vele slagen en verliezen. Hoe doe je dat? Door dankbaar te zijn en je zegeningen te tellen!

Van zeuren naar zegeningen tellen
Chronische aandoeningen gaan niet voorbij. De impact verschilt per aandoening en hoe er mee wordt geleefd verschilt per persoon.Je kunt er namelijk treuren om je verlies, maar ook betreuren en zeuren. Bij treuren denk ik aan gezond verdriet. Dat mag en is volstrekt logisch en verklaarbaar. Bij betreuren zit je er langer bij stil en kijk je nadrukkelijk naar wat was en nu niet meer is. Het risico is dat je wegglijd in zeuren. Je houdt dan krampachtig vast wat er was en niet meer terugkomt. Nee, wat je had is mogelijk al langer weg maar je leeft of denkt en probeert te leven bij wat er was en nooit meer terugkomt. Dat kan niet anders dan dat je leeft met pijn, verdriet, onmacht en wrok. Dat vertroebeld een goed zicht op de talenten en mogelijkheden die je wel hebt! Of zoals een goede bekende tegen mij zei: "Peter, ben je nu arbeidsongeschikt of geschikt voor een nieuwe roeping in je leven?!"

Zegeningen tellen is niet wegrelativeren van verlies en verdriet
Zegeningen tellen, hoe doe je dat? Het is niet iets dat je programmeert en hups, je doet het eventjes. Nee, het is ontzettend moeilijk en toch ook verrijkend. Moeilijk omdat gezondheid en voorspoed doorgaans de gewone en normale situatie in het leven zijn. Bij verliezen besef je wat je had en zie je in dat nooit echt bewust beleeft en geleefd hebt dat je het kan kwijtraken. Als je dan beseft en leert inzien dat het geen recht maar een geschenk is krijg je een zekere huiver bij treuren, enig ongemak bij betreuren en aversie tegen zeuren. Nogmaals, verdriet om verlies is gezond en het is goed daar even bij halt te houden, het te beseffen, in te leven en te benoemen maar het geeft evenwicht als je beseft, inziet en benoemd dat je rentmeester bent over wat aan jou toevertrouwd is. Dat leidt tot dankbaarheid voor wie je bent voor wat je hebt en het goede dat je krijgt. Dat is geen goedkoop wegrelativeren maar zien, waarderen en leert je delen. En van delen wordt je rijk en ontvang je.

Ontvangen, zien en delen
Op een verjaardag zie je kinderen bij het krijgen van een cadeau weleens kijken en hoor je ze bijna hardop denken "Wat moet ik hier nu mee?!" Een dergelijk gevoel kan bij ernstige verliezen ook als een beknellend deken over ons ervaren worden; "Hoe nu verder?" We komen dan bij vraagstukken rondom zingeving en spiritualiteit (geloof en levensovertuiging). Vraagstukken houdt meervoud in. Denk bijvoorbeeld meer praktisch hoe om te gaan met energie en talenten.

Denk meer abstract, verticaal en principieel als het gaat om doel en richting in mijn leven. Vragen als "Wie ben ik?", "Waar kom ik vandaan?" "Wie wil ik zijn?" en "Waar ga ik naartoe?" kunnen ons dan bezighouden of zijn in ieder geval goed om actief te overdenken en te bemediteren. Is alles wat mij overkomt en wat ik nog heb toeval of mag ik zien en geloven dat die geschonken talenten bouwstenen zijn voor vandaag en morgen? Steentjes, net als mozaïek, misschien op het eerste gezicht bij elkaar geraapt, je kunt er je vingers venijnig aan snijden maar er is geen patroon in te ontdekken! Of, keek je de verkeerde kant op?!

Bij een kruispunt kijk je eerst in je spiegel, rem je af om vervolgens naar links, naar rechts en weer naar links te kijken om vervolgens over te steken. Wellicht stond je door een noodstop al stil... op die kruispunten en snijvlakken van je leven stil te staan, omhoog te kijken, af te wachten en te verwachten geeft opnieuw richting aan je leven. Dat zie je een hoger doel, ervaar zin en krijg je houvast tot het volgende kruispunt in je leven. Als je dat kunt beoefenen dan ben je niet blij met je ziekte maar kun je ondanks of dankzij de in eigen ogen en waarneming kleine brokjes talent wel dankbaarheid beoefenen waar je anders zou zeuren of betreuren! Je beoefent putten en je ervaart: het heeft mijn leven verrijkt!